Jak suszyć zioła, by nie stracić ich mocy? Praktyczny przewodnik
Zebrałeś już zioła w idealnym momencie? Świetnie! Jednak to dopiero pierwszy krok. Równie ważne jest to, jak je wysuszysz. Właściwe suszenie wpływa nie tylko na trwałość ziół, ale przede wszystkim na zachowanie ich leczniczych właściwości.
Niestety, wiele osób popełnia błędy właśnie na tym etapie – zioła gniją, pleśnieją lub po prostu tracą swoją moc. Dlatego właśnie warto poznać podstawowe zasady skutecznego suszenia.
Dlaczego sposób suszenia ma znaczenie?
Rośliny lecznicze zawierają lotne związki aktywne – np. olejki eteryczne, flawonoidy czy garbniki. Są one niezwykle wrażliwe na ciepło, światło i wilgoć. W związku z tym, niewłaściwe suszenie może sprawić, że zioła stracą swoją skuteczność.
Z drugiej strony, jeśli suszenie zostanie przeprowadzone prawidłowo, zioła zachowają swój zapach, kolor i moc przez wiele miesięcy, a nawet lat.
Ogólne zasady suszenia ziół
Aby zachować jak najwięcej wartości leczniczych, należy pamiętać o kilku uniwersalnych zasadach:
- Po pierwsze, suszenie rozpoczynamy zaraz po zbiorze – najlepiej jeszcze tego samego dnia.
- Po drugie, zioła rozkładamy cienką warstwą w suchym, przewiewnym miejscu, najlepiej w cieniu.
- Po trzecie, unikamy słońca, szczególnie w przypadku liści, kwiatów i ziela (czyli całych nadziemnych części roślin).
- Wreszcie, nie przechowujemy ziół wilgotnych – zawsze dosuszamy je do końca.
Jak suszyć poszczególne części roślin?
Każda część rośliny wymaga innego podejścia. Oto szczegółowe wskazówki:
Korzenie
- Jak suszyć? Po szybkim umyciu i osuszeniu korzenie kroimy (najlepiej drobno) i suszymy w cieniu lub przy sztucznym cieple.
- Temperatura?
- Bez zapachu: +35°C (podsuszanie), +40°C (dosuszanie),
- Aromatyczne: +30°C / +35°C.
- Uwaga: np. żywokost suszymy najpierw w całości – dopiero po zwiędnięciu kroimy i dosuszamy.
Kora
- Jak suszyć? Rozłożona cienką warstwą, w przewiewnym miejscu. Może być również suszona na zewnątrz – pod warunkiem, że nie pada deszcz.
- Uwaga: Kora musi wyschnąć szybko – w przeciwnym razie spleśnieje lub zacznie gnić.
Liście
- Jak suszyć? Zawsze w cieniu, ponieważ słońce niszczy ich chlorofil i aromat.
- Temperatura? +30 do +35°C.
- Jak poznać, że są suche? Ogonek liściowy i nerw środkowy muszą łamać się przy zgięciu. Sama blaszka liściowa schnie szybciej, ale to nie wystarcza.
Ziele (łodyga + liście + kwiaty)
- Jak suszyć? Tak samo jak liście – w cieniu lub przy niskim cieple.
- Kiedy gotowe? Gdy wszystkie części są kruche, ale nie przypalone ani zbrązowiałe.
Kwiaty
- Jak suszyć? Najlepiej w cieniu, choć np. rumianek i dziewannę można suszyć na słońcu.
- Uwaga: niektóre kwiaty, takie jak bez czarny, czernieją pod wpływem światła i całkowicie tracą swoje właściwości – one muszą być suszone w cieniu.
- Sposób suszenia zależy od rodzaju kwiatu:
- Kwiatostany zbiorowe – np. rumianek, wrotycz – suszymy w całości,
- Płatki (nagietek, chaber) – delikatnie rozkładamy w przewiewnym miejscu.
Nasiona i owoce suche
- Jak suszyć? Po zebraniu (jeszcze lekko wilgotne) suszymy w cieniu, a następnie młócimy.
- Dodatkowo, po omłóceniu warto rozłożyć je cienką warstwą na kilka dni, by usunąć resztki wilgoci.
Owoce soczyste
- Jak suszyć? Wyłącznie w suszarniach lub piecach – temperatura od +35 do +45°C.
- Przykłady: róża dzika, malina, jeżyna, czarny bez.
Naturalne suszenie czy sztuczne ciepło?
- Naturalne suszenie – w cieniu, na sitach lub pergaminie – jest najbardziej zalecane, ponieważ nie niszczy delikatnych związków.
- Sztuczne ciepło warto stosować:
- gdy wilgotność powietrza jest wysoka,
- do suszenia korzeni i owoców soczystych,
- gdy zależy nam na czasie i mamy dobrą kontrolę temperatury.
- Ważne jednak, by nie przekraczać 40–45°C. Wyższa temperatura może spowodować utratę aromatu i właściwości.
Najczęstsze błędy przy suszeniu ziół
❌ Zioła suszone na słońcu – tracą kolor, aromat i skuteczność.
❌ Zbyt gruba warstwa roślin – zaczynają się zaparzać lub pleśnieć.
❌ Niewystarczające dosuszenie – zioła „tęchną” w przechowaniu.
❌ Suszenie w zamkniętych, wilgotnych pomieszczeniach – ryzyko pleśni.
Jak rozpoznać dobrze wysuszone zioła?
- Zachowały kolor zbliżony do świeżego, choć często nieco jaśniejszy.
- Mają przyjemny, intensywny zapach.
- Są suche, kruche i sypkie.
- Nie zawierają śladów wilgoci, ciemnych plam ani śladów pleśni.
W kolejnym wpisie: Gdzie i jak przechowywać zioła, by zachowały moc przez wiele miesięcy?